Αυτόχθονες έφυμεν; εν αρχή ην ο μύθος

Το διδακτικό αυτό σενάριο, αφού συντάχθηκε από τον γράφοντα τον Αύγουστο του 2014,  εφαρμόστηκε στη συνέχεια σε μαθήτριες και μαθητές της Β' τάξης (Γενικής Παιδείας) στο 1ο Πειραματικό Λύκειο Αθηνών κατά το διάστημα από 27/10 του 2014 μέχρι τις 03/03 του 2015. 

Με αφορμή την εκλογικευμένη μυθολογική αναφορά για την αυτοχθονία των Αθηναίων στον “Περικλέους επιτάφιο” του Θουκυδίδη (Κεφ. 36. 2-3), οι μαθήτριες / ές “αποφυσικοποιούν” τον μύθο που έλεγε ότι οι πολίτες της δημοκρατικής πόλης-κράτους “προέρχονταν από την ίδια τη γη” ή ότι “κατοικούσαν συνεχώς την ίδια γη” (εκδοχή του Θουκυδίδη), διερευνώντας την κατασκευασμένη - επινοημένη λειτουργία που διαδραμάτισε στη διαμόρφωση της ταυτότητας των Αθηναίων κατά τα αρχαία χρόνια, και εξακολουθεί να επηρεάζει την καταγωγή των Νεοελλήνων σήμερα. 

Τιμή και ατίμωση του νεκρού: διακειμενική προσέγγιση με αφορμή την με αφορμή την Αντιγόνη του Σοφοκλή

Το σενάριο αυτό διδασκαλίας, αφού συντάχθηκε από τον γράφοντα, εφαρμόστηκε σε μαθήτριες και μαθητές της Β τάξης στο 1ο Πειραματικό Λύκειο Αθηνών κατά το διάστημα από 27/03 μέχρι 25/05 του 2014. Στο σενάριο οι μαθήτριες / ές συνεργάζονται στο περιβάλλον των εγγράφων Google και δημιουργούν ανά ομάδες (με βάση προδιαμορφωμένο κατά κανόνα κειμενικό και εικονιστικό υλικό από τον εκπαιδευτικό) ψηφιακά, εικονογραφημένα μικροκείμενα.

Αναθεώρηση κειμένων σε περιβάλλον wiki

Από τον τόμο Φ. Γούσιας (επιμ.), Πρακτικά Πανελλήνιου Συνεδρίου "Η Εκπαίδευση στην εποχή των ΤΠΕ". Αθήνα, 22 και 23 Νοεμβρίου 2014.

Παρουσίαση-κριτική θεατρικής παράστασης της "Αντιγόνης" του Σοφοκλή σε περιβάλλον wiki

Από τα Πρακτικά του 3ου Πανελλήνιου Εκπαιδευτικού Συνεδρίου Ημαθίας. Αξιοποίηση των ΤΠΕ στη διδακτική πράξη. Νάουσα: 4, 5 και 6 Απριλίου 2014, σσ. 274-287.

Στο εφαρμοσμένο αυτό σενάριο οι μαθητές παρακολούθησαν πρώτα ολόκληρη τη βιντεογραφημένη θεατρική παράσταση της «Αντιγόνης» του Σοφοκλή, με σκοπό, προτού διδαχθούν συστηματικά την ομώνυμη τραγωδία μέσα από το αρχαίο κείμενο, να γνωρίσουν εποπτικά και με παραστατικό τρόπο τη συνολική υπόθεση του έργου, καθώς επίσης βασικά στοιχεία του περιεχομένου και της μορφής του. Στη συνέχεια, παρακολουθώντας σε ομάδες τμήματα της βιντεογραφημένης θεατρικής παράστασης της «Αντιγόνης», ασκήθηκαν στη συνεργατική παραγωγή λόγου σε περιβάλλον wiki, συντάσσοντας μια παρουσίαση-κριτική η οποία δημοσιεύτηκε στο ιστολόγιο της τάξης.

Παράδοση και πρωτοτυπία στον «Περικλέους επιτάφιο» του Θουκυδίδη

Το σενάριο αυτό διδασκαλίας, αφού συντάχθηκε από τον γράφοντα τον Αύγουστο του 2013, εφαρμόστηκε κατά το διάστημα από τις 09/10 του 2014 μέχρι τις 23/01 του 2015 σε μαθήτριες και μαθητές της Γ' τάξης (Γενικής Παιδείας) στο 1ο Πειραματικό Λύκειο Αθηνών. 

Στο σενάριο οι μαθήτριες / ές, με βάση τις προϋπάρχουσες γνώσεις τους στο σύνολο του έργου «Περικλέους Επιτάφιος» του Θουκυδίδη (431 π.Χ.), αναπαριστάνουν, πρώτα, και συγκρίνουν ανά ομάδες, ως μέλη κοινοτήτων πρακτικής, την παραδοσιακή μορφή και λειτουργία της ταφής, όπως αυτή περιγράφεται στον «Επιτάφιο» του ιστορικού και εξιστορείται σε δύο επικήδειες τελετουργίες της «Ιλιάδας» (ραψωδία Ω) και της «Οδύσσειας» (ραψωδία ω). 

Η Αρχαία Αγορά της Αθήνας: Διερευνώντας τα τοπία της Αρχαίας Ελληνικής Ιστοριογραφίας

Το διδακτικό αυτό σενάριο εφαρμόστηκε σε μαθήτριες / ές της Α' τάξης στο 1ο Πειραματικό Λύκειο Αθηνών, στο πλαίσιο του μαθήματος των Αρχαίων Ελληνικών ("Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι"), κατά το διάστημα από 13/03 μέχρι τις 05/04 του 2013. Είναι τροποποιημένη εφαρμογή συνταγμένου, ομότιλου σεναρίου του συναδέλφου Κοσμά Τουλούμη.

Γεφυρώνοντας χάσματα διδασκαλίας ανάμεσα στο «άγνωστο» και στο «γνωστό» αρχαιοελληνικό κείμενο.

Το διδακτικό αυτό σενάριο συντάχθηκε ως παραδειγματικό στο πλαίσιο Έργου του ΚΕΓ τον Ιούλιο του 2012. Με παράδειγμα το αδίδακτο κείμενο του Λυσία, Υπέρ του Ερατοσθένους φόνου απολογία, § 1-2 [από 1-5], υποδεικνύονται τρόποι με βάση τους οποίους το «άγνωστο» αρχαιοελληνικό κείμενο μπορεί να αποκτήσει ουσιαστικό νόημα στο σχολείο, αν στηριχθεί σε ερμηνευτικές, διαλογικές, διερευνητικές και συνεργατικές προσεγγίσεις και στρατηγικές αρχαιομάθειας με τη διαμεσολαβημένη υποστήριξη των ΤΠΕ.

Σε μια τέτοια διδακτική προοπτική η μορφή-γλώσσα, αν και βρίσκεται στο επίκεντρο της διδασκαλίας, τρέπεται από σκοπό σε όχημα κατανόησης του αρχαιοελληνικού μικροκειμένου, ενταγμένου στο ειδικότερο συγκείμενο και το συγκεκριμένο κειμενικό του είδος. 

Βιντεογραφημένη θεατρική παράσταση της «Αντιγόνης»

Το διδακτικό αυτό σενάριο, αφού συντάχθηκε από τον γράφοντα, εφαρμόστηκε σε μαθήτριες / ές της Β τάξης (Γενικής Παιδείας) στο 1ο Πειραματικό Λύκειο Αθηνών τον Δεκέμβριο του 2012. Αργότερα, τον Απρίλιο του 2014, παρουσιάστηκε πιο ολοκληρωμένο, σε πανελλήνιο συνέδριο για τις ΤΠΕ στην εκπαίδευση, στην Πιερία Ημαθίας (Βλ. σχετικά και εδώ).

Στο σενάριο οι μαθήτριες / ές παρακολουθούν, πρώτα, ολόκληρη βιντεογραφημένη θεατρική παράσταση της «Αντιγόνης» του Σοφοκλή, με σκοπό, προτού διδαχθούν συστηματικά τη σχετική τραγωδία μέσα από το αρχαίο κείμενο, να γνωρίσουν εποπτικά και με παραστατικό τρόπο τη συνολική υπόθεση του έργου, καθώς επίσης βασικά στοιχεία του περιεχομένου και της μορφής του.

Χαρτογράφηση αρχαιοελληνικού κειμένου με τον υπολογιστή

Εισήγηση σε:
Σεμινάριο της Α' Δ/νσης Δ.Ε. Αθήνας
(25/10/05)
Ημερίδα της Δ/νσης Δ.Ε. Ν. Φλώρινας
(29/3/07)

Στην εισήγηση συστήνεται ο τρόπος με τον οποίο ένα αρχαιοελληνικό μικροκείμενο από τις Ιστορίες του Θουκυδίδη («Κερκυραϊκά» 1.25.3-4), προορισμένο για διδασκαλία σε μαθητές της πρώτης λυκειακής τάξης, θα μπορούσε να αναπαρασταθεί σε εννοιολογικό χάρτη, στο πλαίσιο ενός επαναληπτικού σεναρίου που διεξάγεται σε περιβάλλον συγχρονισμένης συνεργασίας ανάμεσα στο δάσκαλο και τους μαθητές με τη χρήση του λογισμικού CmapTools.

Ο "άρχοντας των δαχτυλιδιών" στον "θησαυρό της ελληνικής γλώσσας" (TLG)

Εισήγηση στο συνέδριο Γλώσσα & λογοτεχνία στη Δ.Ε.

Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Τμήμα Φιλολογίας (16-17/5/03)

Συστήνω, κατά πρώτο λόγο, στοιχειώδεις τρόπους με τους οποίους ο «Θησαυρός της Ελληνικής Γλώσσας» (Thesaurus Linguae Graecae, TLG) μπορεί να υποστηρίξει το έργο του φιλολόγου στο μάθημα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και γραμματείας στο Λύκειο. Θέτω, κατά δεύτερο λόγο, κάποια ερωτήματα που προκύπτουν από τη χρήση του ηλεκτρονικού προγράμματος. Ως παράδειγμα εμπειρικής εφαρμογής χρησιμοποιώ την ιστορία για τον πρόγονο του «Άρχοντα των δαχτυλιδιών», τον πλατωνικό Γύγη (Πολιτεία 359.c.6-360.b.2), η οποία φιλοξενείται στο εγχειρίδιο «Φιλοσοφικός λόγος» της τρίτης λυκειακής τάξης για τη θεωρητική κατεύθυνση (Κοπιδάκης, κ.ά., 2000: 104-112).

Ο Οδυσσέας και οι Σειρήνες στην ομηρική Οδύσσεια και στον Κάφκα

Διαβάστηκε για πρώτη φορά σε επιμορφωτική ημερίδα που συνδιοργάνωσαν το ΚΕΓ με την ΠΕΦ (στην Αθήνα 8-9 Οκτωβρίου 1999), στο πλαίσιο προβολής και ενίσχυσης της διδασκαλίας του σχολικού εγχειριδίου Νεότερη Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία. Ανθολόγιο Μεταφράσεων (έκδ. του ΚΕΓ και του ΟΕΔΒ: 1998), στη σύνταξη του οποίου είχα συμμετάσχει. Θέμα της ημερίδας: ''Η διδασκαλία της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση''.

Σήμερα, η εισήγηση φιλοξενείται στο διαδίκτυο, στην Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη Λογοτεχνικών και Κριτικών Κειμένων του ΚΕΓ. Σε έντυπη μορφή έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό της ΠΕΦ Φιλολογική, τχ. 69 (1999): 5-12.

Θεωρία, μέθοδος, εργαλεία: ασύμφωνες σχέσεις και συνεκτικές διασυνδέσεις στις ανθρωπιστικές σπουδές

Η ανθρωπιστική Παιδεία στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση: παρόν και μέλλον 

Αθήνα. Ελληνοεκδοτική, 2011, σσ. 83-93 [ΠΕΦ, Σεμινάριο 38]

1. Εισαγωγικά

Υποδεικύεται πως οι προϋποθέσεις μιας λειτουργικής και παιδαγωγικά αποτελεσματικής διδασκαλίας θα πρέπει να αναζητούνται: κατά πρώτο λόγο, στο πλαίσιο μιας συγχρονικής σύζευξης ανάμεσα στη θεωρία, τη μέθοδο και τα ηλεκτρονικά εργαλεία· κατά δεύτερο λόγο, στο περίγραμμα μιας διαχρονικής σχέσης που συνδέει τους τρεις υπό συζήτηση όρους ως προς τις παραδοσιακές και τις σύγχρονες όψεις τους. Παραδειγματικό σημείο αναφοράς θα είναι τα παραδοσιακά αφηγηματικά κείμενα.

Υπολογιστές και αρχαιογνωσία: το παράδειγμα του "Περσέα"

Εισήγηση σε ημερίδα του
Συνδέσμου Φιλολόγων Λέσβου
ΠΕΚ Μυτιλήνης (23/11/2001)

Δημοσίευση: περιοδικό ο Πολίτης, τχ. 100 (2002): 31-38

Στο προκείμενο άρθρο συνοψίζονται παρατηρήσεις από την αξιολογική παρουσίαση, μέσω του διαδικτύου, του προγράμματος Περσέας. Απώτερος στόχος της εισήγησης ήταν [το 2001] η επισήμανση, πέραν της «ουδέτερης» τεχνοκρατικής προσέγγισης (Σ. Xριστοπούλου και Δ. Γρηγορόπουλος, 2000), ζητημάτων, πρακτικών και θεωρητικών, που προέκυπταν από τη λειτουργία του εν λόγω προγράμματος στον χώρο της εκπαιδευτικής αρχαιογνωσίας & αρχαιογλωσσίας.

Τα ομηρικά έπη

Τα "Ομηρικά έπη", που παρουσιάζονται εδώ, συντάχθηκαν από τον Δ. Ν. Μαρωνίτη και τον Λ. Πόλκα, και αποτελούν σήμερα τμήμα του ηλεκτρονικού "Εγκυκλοπαιδικού Οδηγού: Αρχαϊκή επική ποίηση" του ΚΕΓ. Στον "Οδηγό" εντάσσονται επίσης τα "Ησιόδεια έπη" (συνταγμένα από τον Δ. Ν. Μαρωνίτη), τους "Ομηρικούς Ύμνους" (της Τριανταφυλλιάς Γιάννου), καθώς επίσης την "Ομηρική εποχή", την "Ομηρική κοινωνία" και τη "Μυκηναϊκή και Γεωμετρική Τέχνη" (του Κ. Τουλούμη). Η επιμέλεια του "Οδηγού" έγινε από την Τριανταφυλλιά Γιάννου.

Αρχαϊκή Επική Ποίηση: Από την Ιλιάδα στην Οδύσσεια

Το ψηφιακό βιβλίο "Αρχαϊκή επική ποίηση: από την Ιλιάδα στην Οδύσσεια", (έκδοση του ΚΕΓ), είναι μια εισαγωγή στην αρχαϊκή επική ποίηση, με έμφαση στα δύο ομηρικά έπη, προορισμένη για διαταξική υποστήριξη της διδασκαλίας τους στο Γυμνάσιο. Το ηλεκτρονικό σήμερα βιβλίο εκδόθηκε πρώτα έντυπο από το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών-Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη.

Ιστορική επισκόπηση της μετάφρασης των κλασικών γλωσσών

Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται συνοπτικά οι βασικές τάσεις και αντιλήψεις, με τους εκπροσώπους τους, που ίσχυσαν στον χώρο της μετάφρασης των κλασικών γλωσσών (κυρίως της αρχαίας ελληνικής και της λατινικής), στη διαχρονική εξέλιξη της γραμματείας της Δύσης.

Τα κείμενά μου είναι δημοσιευμένα στην Πύλη για την ελληνική γλώσσα του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας: ενότητα για την Ενδογλωσσική μετάφραση.

Διδακτικές δοκιμές (ενδογλωσσική μετάφραση)

Στην ενότητα αυτή περιλαμβάνονται θεωρητικά και πρακτικά ζητήματα της μετάφρασης των αρχαιοελληνικών κειμένων.

Τα σχετικά κείμενα είναι ήδη δημοσιευμένα στην Πύλη για την ελληνική γλώσσα του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας: ενότητα Ενδογλωσσική μετάφραση.

Σχολιασμένη βιβλιογραφία για τη μετάφραση της Α.Ε.Γ.Γ.

Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται με σχόλια έργα που περιέχουν στοιχεία για τη μετάφραση των αρχαιοελληνικών κειμένων.

Τα σχετικά κείμενα είναι σήμερα ενταγμένα στον Οδηγό Σχολιασμένης Βιβλιογραφίας για την Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία του ΚΕΓ.