Λάμπρος Πόλκας, δ.φ., στην κλασική φιλολογία - Μ.Δ.Ε. στην ηλεκτρονική μάθηση - εκπαιδευτικός στη Δ.Ε.

Αρχαϊκή Επική Ποίηση: Από την Ιλιάδα στην Οδύσσεια


Το ψηφιακό βιβλίο "Αρχαϊκή επική ποίηση: από την Ιλιάδα στην Οδύσσεια", (έκδοση του ΚΕΓ), είναι μια εισαγωγή στην αρχαϊκή επική ποίηση, με έμφαση στα δύο ομηρικά έπη, προορισμένη για διαταξική υποστήριξη της διδασκαλίας τους στο Γυμνάσιο. Το ηλεκτρονικό σήμερα βιβλίο εκδόθηκε πρώτα έντυπο από το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών-Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη.

Η Εισαγωγή ορίζει το ευρύτερο πλαίσιο της ομηρικής ποίησης: Aνιχνεύει την ταυτότητα του Ομήρου και την υποθετική σχέση των ομηρικών επών με την ιστορία. Σχολιάζει το ύφος και τη γλώσσα, τον τρόπο σύνθεσης, εκφοράς και πρόσληψής τους, καθώς και τις αναλογικές ομοιότητες και διαφορές Ιλιάδας και Οδύσσειας.

Το Πρώτο Mέρος αναγνωρίζει τους όρους και προτείνει ορισμούς της ομηρικής αφήγησης. Διακρίνει τον μύθο από την πλοκή των δύο επών και την τεχνική από την τέχνη τους. Παρουσιάζει τους ανώνυμους και επώνυμους αοιδούς της Ιλιάδας και της Οδύσσειας, που αποτελούν προδρομικά είδωλα των ραψωδών. Συστήνει την παραδοσιακή αοιδή σε σύγκριση και διάκριση προς την εξωτερική αφήγηση του ποιητή και προς τις εσωτερικές διηγήσεις των ηρώων.

Το Δεύτερο Mέρος αναφέρεται στο αφηγηματολογικό πρόβλημα του ρόλου των ομηρικών θεών, αν δηλαδή εκτός από τον θεολογικό τους ρόλο διεκπεραιώνουν και ποιητική αποστολή καθορίζοντας (ή συγκαθορίζοντας μαζί με τον ποιητή) την εξέλιξη του μύθου και κυρίως την πλοκή των ομηρικών επών. Εξετάζεται καταρχήν ο ποιητικός ρόλος των Μουσών και στη συνέχεια των ολύμπιων θεών.

Το Tρίτο Mέρος αφιερώνεται στην ομηρική αρεταλογία. Η αρετή, το αποφασιστικότερο σήμα για το ήθος των ομηρικών ηρώων, oρίζει τη στάθμη του ομηρικού πολιτισμού σε πολεμικό αλλά και σε μεταπολεμικό περιβάλλον. Πυρηνικό στοιχείο, τέλος, της ομηρικής αρετής αναδεικνύεται το κλέος, το οποίο μετασχηματίζεται.

Στον Δ. Ν. Μαρωνίτη οφείλονται το Πρώτο και το Δεύτερο Μέρος του βιβλίου. Στον Λάμπρο Πόλκα η "Εισαγωγή" και το Τρίτο Μέρος: "Ομηρική Αρεταλογία".

1. Εισαγωγή  
1.1. Τα είδη της αρχαϊκής επικής ποίησης

1.2.

Για την ταυτότητα του Ομήρου

1.3.

Τα ομηρικά έπη και η Ιστορία  

1.4.

Ύφος και γλώσσα    

1.5. Σύνθεση, εκφορά, μετάδοση  
1.6. Η πρόσληψη της επικής διήγησης   
1.7. Ιλιάδα και Οδύσσεια: αναλογίες και διαφορές 
ΙΙΙ. ΟΜΗΡΙΚΗ ΑΡΕΤΑΛΟΓΙΑ   
11. Έννοιες και αρχές   
11.1. Πλαίσιο και συμφραζόμενα
11.2. Οίκος και πόλις
11.3. Οι καλοί και οι κακοί 
11.4. Ανταγωνισμός και φιλότης 
11.5. Για την τιμή
11.6. Η αρετή 
11.7. Αἰδώς, ὕβρις και νέμεσις 
11.8. Αἰδώς και ἔλεος
11.9. Το όμορφο και το άσχημο 
11.10. Οι θεοί, η τιμή και η αρετή 
11.11. Η ηθική των θεών: από την Ιλιάδα στην Οδύσσεια 
11.12. Η μοίρα, οι θνητοί και οι θεοί 
11.13. Η ἄτη
11.14. Το μέσα και το έξω 
11.15. Θέμις και δίκη
11.16. Το μέτρο και το άμετρο
12 Το κλέος   
12.1. Φήμη και δόξα 
12.2. Το κλέος στην Ιλιάδα  
12.2.1. Κλέος, κῦδος, εὖχος 
12.2.2. Πένθος, νόστος, αδοξία 
12.2.3. Το κλέος-σῆμα 
12.2.4. Το κλέος ἄφθιτον του Αχιλλέα 
12.3. Το κλέος στην Οδύσσεια   
12.3.1. Ευκλεής και ακλεής θάνατος
12.3.2. Το κλέος του Οδυσσέα: δόλος και τίσις 
12.3.3. Το κλέος του Τηλεμάχου: αναζήτηση και νόστος 
12.3.4. Κλέος και αρετή της Πηνελόπης